خام فروشی، سد راه عضویت در سازمان تجارت جهانی

برای ورود به بازارهای جهانی باید بر روی پیشرفت تکنولوژی کشور سرمایه گذاری جدی کرد. اما پیوستن به سازمان تجارت جهانی قبل از این کار نه تنها ما را همچنان خام فروش نگه می‌دارد، بلکه به دلیل قانون مالکیت فکری امکان دسترسی به بسیاری از نتایج علمی بشر را نیز از ما می‌گیرد.

پیوستن به سازمان تجارت جهانی(WTO) مسئله ایست که برخی کارشناسان به دلیل قوانینی که بر آن حاکم است، آن را موجب تسهیل در مبادلات کالا و خدمات در جهان میدانند و معتقدند کشور ما هرچه زودتر بایستی در آن عضو شود. از طرفی برخی دیگر از کارشناسان به دلیل خام فروش بودن کشور منافع این عضویت را کمتر از آسیبهای آن می‌دانند.

آنچه که در این نوشتار بررسی می شود، بررسی تاثیرات پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی بر صنایع تولیدی ایران می‌باشد.

در اقتصاد نظری تولید را ناشی از دو عامل نیروی کار و سرمایه می‌دانند. اما در مدل‌های پیشرفته‌تر تکنولوژی را هم به عنوان شاخصی که باعث افزایش کار و سرمایه می‌شود وارد تحلیل کرده‌اند.

بنا‌‌‌‌براین ما به دنبال بررسی وضعیت ایران در هرکدام از این شاخص‌های کار، سرمایه و تکنولوژی هستیم تا به این سوال پاسخ دهیم که بعد از پیوستن به سازمان تجارت جهانی وضعیت تولید ایران چگونه خواهد شد :

به دلیل تاثیر‌گذاری میزان سرمایه‌گذاری بر فضای کسب و کار در ابتدا شروع به بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران می‌کنیم:

۱- سرمایه‌گذاری در ایران

در این زمینه یاد‌آوری چند نکته ضروری است:

اولا : سرمایه‌گذاری جهان در چند کشور متمرکز است و این بدان معناست که شانس ایران برای جذب سرمایه کمتر از کشورهایی است که در این کار دارای تجربه و زیر ساخت کافی هستند

جهت بررسی میزان انتخابی بودن مقاصد سرمایه‌گذاری چند جدول را که نشان دهنده میزان جذب سرمایه در نواحی مختلف آسیا است را بررسی می‌کنیم:

جدول فوق نمایانگر میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی (FDI) در آسیا است.

مستحضرید که در جدول فوق میزان جذب سرمایه خارجی در آسیای جنوبی (که شامل ایران نیز می شود) کمتر از آسیای شرقی و آسیای جنوب شرقی است.

گفتنی است آسیای شرقی و جنوب شرقی به دلیل وجود کشورهایی همچون چین، ژاپن ، هنگ‌کنک و کره‌جنوبی و … میزان جذب سرمایه‌گذاری خوبی را در دنیا داراست.

حال برای مشاهده میزان جذب سرمایه توسط ایران در آسیا نمودار زیر ارایه می شود :

ایران با حدود ۴ میلیارد دلار تنها ۱.۷ درصد از سرمایه های جذب شده در آسیا را به خود جذب کرده است.

دوما : حال اگر از این واقعیت چشم‌پوشی کنیم ، براساس گزارش بانک جهانی، ایران امسال در رده‌بندی جهانی فضای کسب وکار از میان ۱۸۹، در رده ۱۳۰ جهان قرار گرفته است.

عوامل دیگری که باعث عدم جذب سرمایه در ایران می‌شود نوسانات قیمت و همچنین عدم ثبات در قوانین می‌باشد.‌

با این اوصاف ایران نه تنها در شرایط خوبی برای جذب سرمایه خارجی نیست بلکه زیر‌ساخت‌ های لازم برای این کار را هم دارا نمی باشد و با باز شدن درب های کشور بعد از پیوستن به سازمان جذب سرمایه برای تولید کشور پیشرفت چشمگیری رخ نمیدهد.

۲- وضعیت نیروی کار

از صحبت های فوق نتیجه می‌شود به دلیل عدم جذب سرمایه به درون کشور و از طرفی پایین بودن سطح کیفیت محصولات به دلیل در دست نداشتن تکنولوژِی روز دنیا ، نه تنها بازار خارج را به دست نمی‌آوریم بلکه بازار داخل را هم نمی توانیم اغنا کنیم و به مصرف کننده کالاهای خارجی تبدیل خواهیم شد.

چیزی که در همین زمان هم به دلیل ورود بیش از حد کالاهای خارجی برای همه مردم مشهود است.

نتیجه پیوستن به سازمان تجارت جهانی افزایش بیش از پیش رکود بازار داخل و به بیکاری نیروی کار داخلی خواهد بود

لازم به ذکر است که بیکاری شروع یک فرآیند اجتماعی است که نمونه آن را می‌توان در اعتراض کارگران به سازمان تجارت جهانی (WTO) در برخی کشورها همچون کانادا ، مکزیک و هنگ کنک مشاهده

۳- تکنولوژی

یکی از مسایل مهم در پیوستن به سازمان تجارت جهانی بحث مزیت نسبی هر کشور می‌باشد. مزیت نسبی یعنی این که هر کشور در تولید چه نوع کالاهایی توانایی رقابت در بازار جهانی را داراست.

ایران کشوری است که حجم بسیار بالای صادرات خارجی‌اش را نفت و فرآورده های نفتی تصاحب کرده است و کالاهای با فناوری بالا جایگاه نزدیک به صفر را در سبد صادراتی کشورمان دارند .

این در حالی است که دو شخصیت مشهور جهان به نقش تعیین‌کننده تکنولوژی در آینده اقتصادی جهان پرداخته‌اند .

برای مثال لستر تارو در کتاب نبرد بزرگ خود می‌گوید : (به دلیل استفاده از مواد پیشرفته, بخصوص كامپوزیتهای پلیمری, مصرف فولاد آمریكا در سال ۱۹۹۰ كمتر از ۱۹۶۰ است و این در حالی است كه تولید ناخالص ملی آن، دو و نیم برابر شده است. كاهش مصرف مواد خام قیمت آن را به شدت پایین آورده است. با محاسبة نرخ تورم، قیمتهای مواد خام در ۱۹۹۰، ۳۰ درصد زیر قیمتهای ۱۹۸۰ و تقریباً ۲۰ درصد پایین‌تر از قیمتهای ۱۹۷۰ بود. انقلاب علم مواد در سالهای آینده شتاب بیشتری خواهد گرفت و انتظار میرود كه میزان مصرف تقریباً تمام منابع طبیعی كمیاب در هر واحد تولید ناخالص ملی باز هم كاهش یابد. تهیه ‌كنندگان مواد خام سنتی در جهان سوم برای منابع همیشه ارزان خود بازارهای كوچكی خواهند یافت)

دكتر ماهاتیر محمد, طراح توسعه مالزی نیز در بررسی اقتصاد ۲۰۲۰ به نقش علم و تکنولوژی اشاره می کند و می‌گوید: ( مالزی یك برنامة استراتژیك طراحی نموده است كه تا سال ۲۰۲۰ به یك كشور كاملاً پیشرفته تبدیل گردد. دستیابی به این هدف مستلزم توسعة جامع كلیه بخشهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و روانی جامعه می‌باشد. توسعة متوازن در تمامی بخشها با استفاده از منابع طبیعی و انسانی مستلزم داشتن امكانات قوی در علم و تكنولوژی می‌باشد.)

با در نظر گرفتن مطالب فوق می‌توان نتیجه‌گیری کرد :

اولا برای ورود به بازارهای جهانی باید بر روی پیشرفت تکنولوژی کشور سرمایه گذاری جدی کرد. اما پیوستن به سازمان تجارت جهانی قبل از این کار نه تنها ما را همچنان خام فروش نگه می‌دارد، بلکه به دلیل قانون مالکیت فکری امکان دسترسی به بسیاری از نتایج علمی بشر را نیز از ما می‌گیرد

ثانیا برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی باید زیر ساخت‌هایی در ایجاد شرکت ‌های دانش‌بنیان، بهبود فضای کسب و کار و ایجاد مزیت نسبی در صنایع به جای خام فروشی ایجاد کرد.

و در آخر این نکته را متذکر می شویم که اشتیاق به پیوستن به سازمان تجارت جهانی(WTO) قبل از ایجاد زیر‌ساخت‌ های مزبور کشور را دچار مشکلات جدی خواهد.